82-
عنایت حق در هنگام نومیدی
إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ
الی آخر(چون هنگام فتح و فیروزی با یاری خدا فرا رسد - نصر– 1).
مفسران ظاهر چنین تفسیر می کنند که: مصطفی، صلی الله علیه و سلم، همتها
داشت که
عالمی را مسلمان کنم و در راه خدا آورم. چون وفات خودرا بدید، گفت: آه
نزیستم که
خلق را دعوت کنم.
حق تعالی گفت: غم مخور در آن
ساعت که تو بگذری، ولایت ها و شهر ها را که به لشکر و شمشیر می گشودی،
جمله را بی
لشکر مطیع و مؤمن گردانم. و اینک نشانش آن باشد که در آخر وفات تو خلق را
بینی، از
در، در می آیند، گروه گروه مسلمان می شوند. چون این نشان بیاید بدان که
وقت سفر تو
رسید، اکنون تسبیح کن و استغفار کن که آنجا خواهی آمدن.
و اما محققان می گویند که:
معنیش آنست آدمی می پندارد که اوصاف ذمیمه را به عمل و جهاد خود از خویشتن
دفع
خواهد کردن. چون بسیار مجاهده کند و قوّت ها و آلت ها را بذل کند، نومید
شود؛ خدای
تعالی او را گوید: که می پنداشتی که آن به قوّت و به فعل و به عمل تو
خواهد شدن؟
آن سنت است که نهاده ام، یعنی آنچه تو داری در راه ما بذل کن، بعد از آن
بخشش ما
در رسد درین راه بی پایان. ترا می فرمایم که: به این دست و پای ضعیف سیر
کن، ما را
معلومست که به این پای ضعیف این راه را نخواهی بریدن، بلکه بصد هزار [سال]
یک منزل
نتوانی ازین راه بریدن، الا چون در این
راه بروی، چنانکه از پای درآیی و بیفتی و ترا دیگر هیچ طاقت رفتن نماند،
بعد از آن
عنایت حق ترا برگیرد - چنانکه طفل را مادام که شیر خواره است، اورا بر می
گیرند و
چون بزرگ شد، اورا بوی رها می کنند تا می رود - اکنون چون قواهای تو
نماند، در آن
وقت که این قوّت ها داشتی و مجاهده ها می نمودی، گاه گاه میان خواب و
بیداری بتو
لطفی می نمودیم تا به آن در طلب ما قوّت می گرفتی و امید وار می شدی، که
این ساعت
که آن الت نماند، لطف ها و بخشش ها و عنایت های ما را ببین که چون فوج فوج
بر تو
فرود می آیند که بصد هزار کوششش ذرۀ از این [را] نمی دیدی.
اکنون: فَسَبِّحْ بِحَمْدِ
رَبِّكَ
وَاسْتَغْفِرْهُ (در آن وقت خدای خود را
حمد و ستایش کن و پاک و منزه دان و از او مغفرت و آمرزش طلب - نصر - 3)،
استغفار کن از این اندیشه ها و پندار که می پنداشتی آن کار از دست و پای
تو خواهد
آمدن، و از ما نمی دیدی. اکنون چون دیدی که از ماست استغفار کن، إِنَّهُ
كَانَ
تَوَّابًا (که او خدای بسیار توبه پذیر
است- نصر - 3).
شرح
- إِذَا
جَاء نَصْرُ اللَّهِ ..: جزئی از آیۀ 1 سوره نصر
که کل آیات سوره بدین مضمون است:
چون هنگام فتح و فیروزی با یاری خدا
فرا رسد.
در آن روز مردم را بنگری که فوج فوج به
دین خدا داخل می شوند.
در آن وقت خدای خود را حمد و ستایش کن
و پاک و منزه دان و از او مغفرت و
آمرزش طلب
که او خدای بسیار توبه پذیر است.