85- در عذاب عارفان به نعمت ها

بسیار کسان هستند که حق تعالی ایشان را به نعمت و مال و زر و امارت عذاب می دهد، و جان ایشان از آن گریزان است. فقیری در و لایت عرب امیری را سوار دید. در پیشانی او روشنایی انبیا و اولیا دید، گفت: سُبْحَانَ مَنْ یُعَذِّبُ عِبَادَهُ بِالنِّعَمِ..

شرح (استاد قمشه ای)

- سُبحانَ مَن ..: پاک و منزه است خدایی که گاه بندگانش را به وفور نعمت عذاب می کند.

این سخن اشارت دیگری است به این نکته که حال ظاهر عارفان معلوم نیست: گاه در فقرند گاه در غنا، و گاه در رنجند و گاه در راحت، گاه کلاه تاتار بر سر دارند و گاه در میان اوباشان و عیاشان دیده می شوند؛ اما در همۀ این احوال به صفت درویشند و دل ایشان به حق مشغول. مع الوصف چون نعمتها و اشتغالات دنیوی، از زر و زور و جاه و مقام، هر لحظه ممکن است حجاب راه شوند و عارف باید علی الدوام در حال مراقبۀ نفس باشد، این نعمتها بر او بمنزله عذابند – هر چند که عارفان بلند مرتبه را از آن باکی نیست، که دنیا را به عقبا بدل کرده اند و ملک دنیا ایشان را مبارک است.

           دنیا همگی عقباست اندر نظر عارف؛              

          دنیات چو عقبا شد دنیات مبارک باد.            (دیوان شمس)