• جهان هستی و انسان
  
• مقالات فیه ما فیه
  
• در باره فیه ما فیه
  
• زندگینامه مولانا
  
• صفحه اصلی
  

86- در نامتناهی بودن کلمات خدا

این مقری، قرآن را درست می خواند. آری، صورت قرآن را درست می خواند، ولیکن از معنی بی خبر. دلیل بر آن که حالی که معنی را می یابد رد می کند؛ به نابینایی می خواند. نظیرش مردی دردست قُندُز (حیوانی شبیه روباه که برای پوستش شکار می کنند) دارد؛ قندزی دیگر از آن بهتر آوردند، رد می کند. پس دانستیم قندز را نمی شناسد. کسی او را گفته است که این قندز است؛ او به تقلید به دست گرفته است. همچون کودکان که با گردکان بازی می کند، چون مغز گردکان بایشان دهی، ردکنند که گردکان آن است که جغ جغ کند! این را بانگی و جغ جغی نبست! آخر خزاین خدای بسیار است و علمهای خدای بسیار. اگر قرآن را به دانش می خواند، قرآن دیگر را چرا رد می کند؟

با مقربی تقریر می کردم که قرآن می گوید که:

قُل لَّوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِّكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَن تَنفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي ( [ای رسول ما ظاهر بینان کوته نظر را] بگوی که اگر دریا مرکب شود تا کلمات پروردگار ترا برنگارند، بی گمان آب دریا به پایان آید و کلمات پروردگار همچنان باقی می ماند - کهف - 109). اکنون به پنجاه درمسنگ مرکب این قرآن را توان نبشتن. این رمزی است از علم خدای؛ همۀ علم خدا تنها این نیست. عطاری در کاغذ پاره ای دارو نهاد؛ تو گویی همۀ دکان عطار اینجاست! این ابلهی باشد. آخر در زمان موسی و عیسی و غیر هما قرآن بود، کلام خدا بود، به عربی نبود. تقریر این می دادم، دیدم در آن مقری اثر نمی کرد، ترکش کردم.

آورده اند که در زمان رسول، صلی الله علیه و سلم، از صحابه هر که سورۀ یا نیم سورۀ یاد گرفتی، اورا عظیم خواندندی و بانگشت نمودندی که سورۀ یاد دارد. برای آنکه ایشان قرآن را می خوردند. منی را از نان خوردن و یا دومن را عظیم باشد الا که در دهان کنند و نجایند و بیندازند، هزار خروار توان خوردن، آخر می گوید: رُبَّ تالي الْقُرْآنَ وَالْقُرْآنُ یَلْعَنُهُ. پس در حق کسیست که از معنی قرآن واقف نباشد الا هم نیکست.

شرح (استاد قمشه ای)

- این مقری، قرآن را درست می خواند. آری .....: مقری به معنی خواننده است، و بالاخص به ((قاری)) و ((تلاوت کننده قرآن)) اطلاق می شود. ظاهرا مقصود از این مقری در اینجا شیخ صائن الدین مقری سبعه خوان است – از معاصران مولانا – که در چندین حکایت از مناقب العارفین افلاکی ذکر او آمده است. اما باطنا روی سخن مولانا به همه قاریان قرآن است که در تلاوت صحیح آیات منتهای سعی مبذول می دارند و اختلاف قرائتها را به روایت قاریان هفتگانه صدر اسلام رعایت می کنند و حتی ممکن است بر معانی ظاهری قرآن واقف شوند اما از جان قرآن بیخبرند، بدین نشان که اگر سخن خدا به زبان دیگر با ایشان گفته شود نپذیرند. حکم خدای را زیر پای نهند و کتاب اورا بر سر گیرند؛ و بهترین تمثیل ایشان در قرآن سوره جمعه آمده است:

           وصف آنان که بارعلم تورات را بردوش گرفتند